AYAHUASCA: DRUGS OF MEDICIJN?
De kwalificatie die men toeschrijft aan Ayahuasca verandert naargelang de persoon aan wie met het vraagt. De inheemse bevolking (van de Amazone) zegt dat het een “krachtplant” is, een zeer krachtig medicijn. De wetenschappers zeggen twee dingen: een bewustzijnsverruimende substantie die gevaarlijk kan zijn indien men er slecht gebruik van maakt of een drug die helpt in de strijd tegen andere drugs. Misschien hebben ze allemaal wel gelijk.
Het is het plantenmengsel van de Amazone dat steeds meer gebruikt wordt in therapieën om post-traumatische aandoeningen en depressies te behandelen. Er bestaan al projecten waarin het gebruikt wordt om de gevolgen van de oorlog te behandelen bij veteranen.
Het halfvolle borrelglas bevat ayahuasca. Het lijkt op schuimende chocomelk. Bij de eerste slok voel je een kriebeling achter de oren. De smaak is allesbehalve aangenaam. Binnen een half uur activeert deze indianendrank een staat van gewaarwording die gelijkt op een droom. De PhD in Antropologie en Etnopsychologie, José María Fericgla, zegt dat deze drank de deuren van het bewustzijn opent om toegang te krijgen tot het onbewuste, wat een zicht werpt op de interne toestand van een persoon. Die van de journalist die het uitprobeert, is een reis langs de emotieve herinneringen van zijn kindertijd via een zicht op het haardvuur van het huis van zijn grootouders. De stem van de vrouw die hij in zijn binnenste hoort, zegt hem dat hij verder gelukkig kan zijn.
Het was deze innerlijke stem die de Spaanse Marcos ervan overtuigde om de cocaïne achterwege te laten. Hij deed dat in een gemeenschap die “Cielo de Mapia” heet, ergens in de Braziliaanse Amazone. “Ik kon zien wat een schade ik aan het aanrichten was bij mijn familie omwille van de drugs”, legt hij uit. Dezelfde stem maakte – in de Peruviaanse jungle – dat de Noordamerikaanse oorlogsveteraan Ian Benouis geen zelfmoord pleegde, omwille van een aandoening waaraan hij leed na zijn terugkeer uit Irak. En ze bereikte tevens dat in de gevangenis van de Braziliaanse stad Ji-Paraná 80 veroordeelden zich opnieuw integreerden in de maatschappij. Zoals Nelson, die stopte met gewapende roofovervallen om zich toe te leggen op het bekleden van sofa’s.
Het gebruik van ayahuasca is in de mode. Zowel op wetenschappelijke gebied als op spiritueel vlak en als modemedicijn in de new age van de therapeutische gemeenschap. De eerste plant waarmee het bereid wordt is een liaan met de naam Banisteriopsis Caapi. Het tweede ingrediënt, de Chacruna (Psychotria viridis), is een struik die dimetiltriptamina (DMT) bevat, een natuurlijk psycho-actief component dat visioenen opwekt. Dit brengt een veranderde staat van bewustzijn teweeg die vele psychiaters en psychologen helpt om posttraumatische stress-syndromen te behandelen, depressies, emotionele problemen, delinquent gedrag en drugsverslavingen. Maar het is deze substantie die maakt dat ayahuasca zich momenteel in een ambigue legale situatie bevindt. DMT is verboden door het Verdrag rond Psychotropische Substanties van de Verenigde Naties sinds 1971. Maar de Internationale Raad ter Fiscalisering van Verdovende Middelen, het controlelichaam van de VN m.b.t. drugs verklaart in één van zijn laatste verslagen dat sommige plantenpreparaten zoals ayahuasca niet onderhevig zijn aan deze fiscalisering.
In kerken van de Amazone, wordt het gebruik van ayahuasca als religieus sacrament steeds verder verspreid over de hele wereld. Het eerste contact in Spanje met ayahuasca was reeds 30 jaar geleden toen Santo Daime, een religie van het Amazonegebied, zijn eerste kerk in Madrid oprichtte. Momenteel vinden er steeds meer ceremonies plaats over heel het land en op een georganiseerde manier. De vraag naar dit plantenmengsel is duidelijk gegroeid, zowel in de religieuze context als in velerlei spirituele retraites.
Hier (in Spanje) is de invoer verboden maar sinds 2003 is het gebruik ervan toegestaan, zolang het om een gecontroleerd gebruik gaat en in een context die geruggesteund wordt door de godsdienstvrijheid. Hetzelfde geldt voor Italië. In andere landen zoals Frankrijk en België is het verboden.
De drank wordt bereid in een afkooksel van zijn twee plantaardige componenten. Diegenen die de sjamanistische traditie volgen verzamelen de planten wanneer het volle maan is, maken de schors schoon en laten ze ongeveer 12 uren koken in 50 liter water. Volgens Dr. Fericgla, bestaan er 5.000 inheemse recepten om deze infusie te bereiden.
DE OORLOG VERGETEN
Om bij de bron van deze geschiedenis te komen, moet je vanuit Madrid 3 vliegtuigen nemen en tot de Braziliaanse stad Río Branco vliegen, toegangspoort tot de Amazone en thuisland van de populaire ecologische leider Chico Mendes. Daar, in de “ Universidad Federal de Acre”, werd in Oktober laatstleden de IIe Mondiale Ayahuasca Conferentie gehouden. Het evenement was georganizeerd door de Stichting ICEERS, een wetenschappelijk instituut gevestigd in Barcelona en adviesverlener van de Economische en Sociale Raad van de Verenigde Naties, die traditionele psycho-actieve planten bestudeert en hun gebruik als therapeutisch instrument. De eerste conferentie vond twee jaar geleden in Ibiza plaats en werd gesponsord door de UNESCO. Een van de initiatiefnemers van deze conferentie die een week duurde is Óscar Parés, filosoof en antropoloog met een Master in Drugsverslavingsthematieken aan de Universiteit van Barcelona. “Vandaag de dag bewegen er zich zeer verschillende mensen in de wereld van ayahuasca. Het speelt in op een leegte in onze maatschappij waarbij het mensen met zeer verschillende motivaties bereikt, zij het in de zoektocht naar spiritualiteit, een medicijn of een ervaring”, verklaart Óscar.
Ongeveer 700 deelnemers kwamen dit jaar luisteren naar de uiteenzettingen van meer dan 100 experten van over de hele wereld die verschillende perspectieven en gebruiken i.v.m. ayahuasca naar voor brachten. Zowel geneesheren, antropologen, farmacologen, psychologen en vertegenwoordigers van een groot deel van de inheemse stammen uit de Zuidamerikaanse Amazone waren van de partij.
Onder hen hadden we een ontmoeting met een Peruviaanse Sjamaan die de nachtmerries van de oorlog helpt te genezen. Zijn naam is Carlos Llenera en in de Peruviaanse Amazone heeft hij een project om, met ayahuasca, depressies en post-traumatische stress van oorlogsveteranen uit de VS te behandelen. Dit is een groot probleem voor het land dat nu onder leiding staat van Donald Trump die in zijn eerste toespraak als President beloofde dat hij de soldaden zou helpen bij hun rehabilitatie. Want het komt te vaak voor dat duizenden soldaten een interne oorlog beginnen die ze uiteindelijk verliezen. Men rekent dat elke dag zo’n 22 onder hen zelfmoord plegen. “Het is een tragische nationale epidemie“, zei ex- President Barack Obama.
“Ayahuasca is een zeer krachtige therapie voor hen, omdat ze in hun gedachten steeds opnieuw de schoten en herinneringen herbeleven, en ook de vrienden zien passeren die ze in de oorlog verloren hebben. Maar de therapie is effectief omdat ze – dankzij de plant – al deze slechte herinneringen kunnen uitdrijven, een spirituele zuivering doen en het leven opnieuw appreciëren”, legt Carlos uit. Zijn project startte een jaar geleden wanneer hij Ian Benouis leerde kennen, een ex- piloot van het Noord-Amerikaanse leger, afkomstig uit Austin. “Ik nodigde hem uit een ritueel te doen. De man was verwoest door al de onschuldige mensen die hij gedood had in de oorlog. Hij weende ontroostbaar gedurende de hele ceremonie en toen die eindigde voelde hij zich opgelucht en gemotiveerd, alsof herboren”, vertelt Carlos. De ervaring was zo goed voor Ian dat hij verschillende kameraden overtuigde om naar Peru te gaan en spirituele retraites te doen met ayahuasca en diëten om het lichaam te zuiveren. Sindsdien heeft Carlos reeds drie groepen van 25 veteranen ontvangen. “Het is een zeer goede en snelle manier om emotionele trauma’s te behandelen. En het functioneert beter dan gelijk welke pillen tegen depressie die men ons gaf”, beweert de ex-marinier Ryan LeCompte.
Het volgend project van Carlos is het centrum midden in de jungle aanpassen om er gemutileerde ex-veteranen te behandelen. Zelfs het populaire Noord-Amerikaanse televisiekanaal HBO heeft hem gecontacteerd om een documentaire op te nemen.
De volgende reis langs de therapeutische ayahuasa leidt ons naar de gevangenis van de stad Ji-Paraná in de Braziliaanse staat Rondonia. Psychologen van de NGO Acuda realiseren daar sinds 2012 sjamanistische ceremonies met deze drank voor de gevangenen. Ze zeggen dat het effectief is voor hun re-integratie in de maatschappij. “Van de 200 gevangenen die we behandeld hebben, zijn er 80 reeds uit de gevangenis en ze re-ïntegreren zich perfect”, legt Edilsom Fernandes da Silva, één van de vaders van het project, uit. “Ayahuasca in combinatie met praktijken zoals meditatie, yoga of reiki waren doeltreffender dan de andere conventionele psychologische praktijken die we geprobeerd hebben“.
Nelson zat een veroordeling van acht jaren uit omwille van verschillende diefstallen. Hij was één van de gevangenen die één keer per maand de gevangenis kon verlaten om naar de Santo Daime kerk te gaan, een syncretische religie uit de Amazone die inheemse, christelijke, afrikaanse en spirituele tradities combineert. Tijdens hun ceremonies wordt de drank als sacrament genomen waarbij men op het moment van de inname een doel formuleert. “Dank zij haar kon ik zien dat ik de verkeerde weg ingeslaan was“, vertelt Nelson. Hetzelfde zegt Celmio, die een veroordeling voor moord uitzit. “Ik kon spiritueel communiceren met mijn slachtoffer en vergiffenis vragen”.
Onze laatste halte is een plaats waar veel Spanjaarden met drugproblemen -waaronder verschillende bekende acteurs en zangers – hun toevlucht hebben gezocht om te ontwennen. Het is “Cielo de Mapia”, een kleine en geordende gemeenschap die naast één van de grote zij-armen van de Amazone-rivier bevindt, in het Zuiden van de Braziliaanse jungle. Van 2001 tot 2009, opende de befaamde catalaanse psychiater, Josep María Fábregas, die expert is in verslavingen en directeur van de CITA kliniek (Centrum voor Onderzoek en Behandeling van Verslavingen)Centro de Investigación y Tratamiento de las Adicciones), een exclusief ontwenningscentrum in het midden van de jungle, op een plek die Prato Raso noemt. Hier begon hij personen die verslaafd waren aan de cocaïne en heroïne, te behandelen met ayahuasca. Eén van de bekende patiënten was de schrijfster Giovanna Valls, zus van de Franse Eerste Minister Manuel Valls, die daar voor altijd haar verslaving achterliet zoals ze uitlegt in haar autobiografisch boek “Vastgeklampt aan het leven”.
ONTWENNEN IN DE JUNGLE
In een prachtig natuurlijke en wilde setting omgeven door verschillende houten hutten, geraken groepen van 13 personen verlost van hun verslavingen terwijl ze capoeira dansen, mediteren, lange wandelingen maken, kano-tochten, en elke zaterdag werken met ayahuasca met muziek als begeleiding. Dit alles gesuperviseerd door een ploeg van geneesheren, psychologen, antropologen en therapeuten.
Nu, het meest bekende rehabilitatiecentrum in de hele wereld is Takiwasi, Het Huis dat Zingt, in de Peruviaanse stad Tarapoto. Het wordt geleid door de Franse geneesheer Jaques Mabit, één van de stichters van Artsen zonder Grenzen en onderzoeker van de traditionele geneeskunde van de Amazone. “Wanneer men deze substantie in adequate omstandigheden inneemt, laat het de patiënt toe om zijn innerlijke wereld te visualiseren en zichzelf te kennen in de vorm van visioenen, sensaties, percepties, een verscherpte intelligentie en kritische capaciteit”, zegt Mabit.
“Voor de indianen zijn de ziekten als geesten, als bezetenheden die door ons lichaam passeren en ons kunnen onderwerpen, zoals het geval is met drugs. Met ayahuasca kan het individu zich bevrijden van deze bezetenheden en zichzelf opnieuw terugvinden en versterken”.
Het gebruik van ayahuasca, in combinatie met een psychotherapeutische behandeling en een organisch dieet, groeit over de hele planeet en de wetenschappers beginnen data en studies te oogsten die de focus van bepaalde behandelingen kunnen veranderen.